1. Primaire gegevens

Titel: Slaap!
Schrijver: Annelies Verbeke
Uitgeverij en plaats van uitgave: De Geus, Breda
Gelezen druk: 17^e druk, 2010
Eerste druk: 2003
Bladzijden: 154

titelverklaring: “Slaap!” is volgens Maya het enige imperatief dat niet kan worden uitgevoerd. Slapen kan niet op commando. De titel is ‘Slaap!’. Dit is natuurlijk een niet geheel onlogische titel als je bedenkt dat het boek las het ware draait om slaap, of eigenlijk het tekort hieraan. Ook zeggen Benoit en Maya dat in het boek tegelijk: ‘We schreeuwden het als acteurs in een experimenteel toneelstuk, vervreemdend voor het publiek, eindeloos ingestudeerd door ons beiden. “Slaap!” 

2. Samenvatting

Maya heeft last van slapeloosheid. Ze heeft dit al een lange tijd, maar niemand schijnt haar te begrijpen. Niemand weet dat ze ’s nachts door de straten slentert, behalve misschien haar vriend Remco, die het al snel uitmaakt. Uit frustratie houdt ze ’s nachts mensen uit hun slaap. Eens als ze een flatje wakker maakt, elke dag één appartement, wordt er heel snel geantwoord. De bewoner heet Benoit de Gieter en heeft zelf ook last van slapeloosheid. Hij begrijpt Maya’s situatie dus; iets wat Maya bij niemand anders vindt, en Maya begrijpt hem ook. Hij bleek ook haar oom Hugo te kennen, die was gestorven aan een teveel aan alcohol. Naast Maya was hij de enige die hem een “fantastische kerel” vond. Maya en Benoit vullen elkaar min of meer aan.
---
”Fiets! Stuur! Wacht niet! Naar links! Voel klap! Zo hard. Pijn hier. En weg. Zie bloed. Mijn bloed. Geen nood. Geen nood. Ga dood.” Dit zijn de bevelen die Maya zichzelf geeft, omdat ze het niet meer ziet zitten. Ze komt onder een truck, maar overleeft het.

Benoit heeft van jongs af aan altijd een levendige fantasie gehad. Het begon met Frederik, een potvis die alleen in zijn dromen bestond. Zelfs als hij al volwassen is, droomt hij nog over Frederik. Zijn droomwereld is vriendelijker tegen hem dan de realiteit, en daarom wil hij bij Frederik blijven. Frederik zegt hem boos dat dat niet kan omdat hij dan zou stranden. Benoit schrikt wakker en gaat nog half slapend een sigaret aansteken, alleen per ongeluk steekt hij het tafelkleed aan en brandt zijn appartement uit. Gedachteloos stapt hij in een trein en op het strand ziet hij een aangespoelde potvis. Hij probeert de potvis in zijn eentje terug te duwen, en wanneer hij merkt dat het geen nut heeft wurmt hij zich in de bek van het dier. Hij wordt meteen opgenomen in een psychiatrische instelling. Daar is ook Ingrid, die de neiging heeft alles te tellen waarvan er meer dan één is. Benoit heeft een korte intieme relatie met haar. Hij weet de toegangscode en probeert haar over te halen samen met hem te ontsnappen. Zij wil niet, en dus ontslaat Benoit alleen zichzelf.

Benoit krijgt werk aangeboden door een vriend van hem. Hij gaat werken als nachtwaker bij het hotel van die vriend. “Nachtwaker”, dat spreekt hem wel aan. Tijdens zijn dienst “ontmoet” hij een nachtvlinder. Hij vertelt zichzelf dat het niet gezond is wat voor soort van relatie dan ook te hebben met een nachtvlinder, maar toch kan hij het niet laten. Hij noemt de nachtvlinder Ernest. Doordat hij deze nachtvlinder houdt verliest hij uiteindelijk zijn werk weer.

Maya en Benoit zijn elkaar dus kwijtgeraakt. Maya gaat op zoek naar hem. Ze had allang gezien dat zijn appartement uitgebrand was, en wist ook al dat hij in een psychiatrische inrichting gezeten had. Daarom gaat ze daar informeren, maar uit alle cijfers waar Ingrid haar aan kan helpen wordt ze weinig wijs.

Uiteindelijk vinden Benoit en Maya elkaar weer terug bij een gogobar.

3.1 Compositie en tijdsverloop

Je komt niet echt te weten wanneer het verhaal zich afspeelt. Wel weetje dat het zich bijvoorbeeld niet in de middeleeuwen kan afspelen, want toen hadden ze geen elektrische bel, telefoon en televisie etc. Dus het verhaal heeft tussen ongeveer het einde van de vorige eeuw en nu kunnen afspelen.

Er wordt veel gebruik gemaakt van flashbacks om alles nog verwarrender te maken. Ze vertellen vooral vaak over de kinderjaren van de hoofdpersonen. Oftewel de reden waarom ze slapeloze nachten hebben. De vertelde tijd blijkt niet duidelijk uit het boek. Ik schat dat het een jaar of twee is, als ik de terugblikken op de kinderjaren van de beide hoofdpersonen niet meetel.

Het is niet chronologisch, want er wordt veel gebruik gemaakt van flashback wat er voor zorgt dat het verhaal als een geheel geen chronologisch verloop heeft.

3.2 Ruimte

Het verhaal speelt zich af in een stad aan de kust in België. Vaak is het donker. Er worden veel kroegen beschreven waar de hoofdpersonen zich bevinden. Het zijn dus vaak donkere steden omdat het meestal s’nachts is, en het regent ook nog vaak.

3.3 De wijze van vertellen

De hoofdpersonen Maya en Benoit vertellen om en om een hoofdstuk. Dus je krijgt het vanuit 2 oogpunten te horen. Sommige stukken krijg je ook 2 keer te horen van 2 verschillende kanten. Ik denk dat de schrijfster dit heeft gedaan om nog meer verwarring te kweken en ook om het door de 2 hoofdpersonen te laten vertellen zodat de lezer nog meer informatie krijgt. Het verhaal wordt soms ook verteld vanuit het hij-perspectief, soms kom je in de gedachten van de personen en soms wordt er over ze verteld, dus het is eigenlijk een beetje van allebei. 

3.4 Thema

Horror slaap

3.5 Personages

Maya: een werkloze vrouw van 28, die enorm last heeft van slapeloosheid, waardoor ze 's nachts over straat zwerft en andere mensen lastig gaat vallen. Ze begrijpt de mensen die wel kunnen slapen niet.

Benoit de Gieter: Hij heeft ook een slaapprobleem. Hij fantaseert erg veel, en zijn beste contacten zijn die met dieren, namelijk eerst pinguïns, daarna een potvis en later een nachtvlinder. Hij wordt hiervoor dan ook opgenomen in een psychiatrische inrichting, waaruit hij ontsnapt. Benoit vindt dat Maya veel op zijn moeder lijkt. Benoit is 53 jaar oud. Door de dood van zijn moeder verandert het leven van Benoit enorm. Hij ziet het niet meer zitten en drinkt erg veel. 

3.6 Titel, ondertitel en motto

Ondertitel: geen ondertitel

Motto: -Tindersticks, ‘A Night In’
And i`ll show you
Who i`ve been running from
It`s the feeling
Of walking
And it`s gone

Opgedragen aan mensen die zich kunnen inleven in de term slapeloosheid. Verder is het boek niet speciaal door of voor iemand opgedragen.

4. Keuzeopdracht

Dichterbij de realiteit dan we denken

Tegenwoordig is slapen een groot probleem aan het worden. Maar in Slaap! door Annelies Verbeke was al te lezen wat weinig slapen en niet kunnen slapen te weeg brengt bij de mens. In het boek wordt gedetailleerd beschreven hoe de twee hoofdpersonages leiden aan chronische slapeloosheid. Maar tegenwoordig is het niet chronische slapeloosheid die de mens vermoeid. Telefoons, computers en andere elektronische apparaten zorgen ervoor dat mensen veel langer opblijven, minder slapen en moeilijker in slaap kunnen komen. Hierdoor zijn ze eerder geneigd om 's nachts uit bed te gaan en rond te gaan dwalen, terwijl dit voor alleen maar meer slapeloosheid zorgt. Slaap! zou een groot voorbeeld voor de mensen kunnen zijn om de echte effecten te kunnen zien van geen slaap. Het is natuurlijk een fictief boek, maar er zijn veel mensen die aan slapeloosheid leiden, of het chronisch is of niet. 

Slaap! zou een voorbeeld functie kunnen hebben om mensen in te laten zien dat ze moeten ingrijpen voor het te laat is. Met de beide hoofdpersonen in het boek gaat het namelijk niet goed. Er wordt een toevlucht naar drank gezocht en andere mensen worden lastig gevallen met de problemen van de hoofdpersonen. Zo ver van de realiteit staat dit natuurlijk niet. Als mensen niet of te weinig slapen worden ze chagrijnig, wat als gevolg kan hebben dat er andere mensen mee worden lastig gevallen of dat er een andere uitvlucht gezocht wordt. 

Boeken lijken vaak ver weg te staan van de realiteit, maar niets is minder waar. Laat Slaap! een les zijn. Laat het u inzien dat goed kunnen slapen en genoeg slapen veel belangrijker is dan nog een keer voor een berichtje op telefoon kijken. Of toch snel nog even die e-mail sturen waar u mee in het hoofd zat. 

Slaap! is een goede weerspiegeling van waar de mensen, door het gebruik van elektronische apparaten, op dit moment op af stevenen. Op dit moment dragen de fictieve personages van het boek de slapeloosheid. Het is aan u om ervoor te zorgen dat het bij fictieve personages blijft.